Trong lĩnh vực công tác xã hội (Social Work) và dịch vụ cộng đồng (Community Services) tại Úc, một trong những kỹ năng cốt lõi giúp tạo ra thay đổi tích cực là kỹ năng advocacy – hay còn gọi là kỹ năng đại diện và biện hộ cho quyền lợi khách hàng. Đây không chỉ là hành động “lên tiếng thay người khác”, mà còn là quá trình trao quyền (empowerment), giúp họ tự tin thể hiện tiếng nói và được đối xử công bằng trong xã hội.
1. Kỹ năng Advocacy là gì?
Advocacy là khả năng đại diện, lên tiếng và hành động nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp và nhu cầu chính đáng của người khác – đặc biệt là những nhóm người yếu thế, dễ bị tổn thương hoặc gặp rào cản trong việc tự lên tiếng cho bản thân.
Trong công tác xã hội, kỹ năng advocacy giúp nhân viên xã hội (social worker):
- Hỗ trợ khách hàng hiểu rõ quyền và lựa chọn của họ trong hệ thống dịch vụ.
- Đại diện tiếng nói của khách hàng trước các cơ quan hoặc tổ chức liên quan.
- Vận động thay đổi chính sách và nâng cao nhận thức xã hội về công bằng, hòa nhập.
Nói cách khác, advocacy không chỉ là “bảo vệ quyền lợi”, mà còn là trao quyền để khách hàng tự bảo vệ chính mình.
2. Vai trò của Social Worker trong việc bảo vệ quyền lợi và tiếng nói của khách hàng
Với nền tảng là công bằng xã hội (social justice) và tôn trọng nhân phẩm con người (human dignity), social worker đóng vai trò là người đại diện tiếng nói (advocate) cho khách hàng trong nhiều bối cảnh khác nhau – từ cá nhân đến cộng đồng.
Các vai trò cụ thể gồm:
- Đại diện tiếng nói cho khách hàng khi họ không thể tự trình bày nhu cầu, nguyện vọng.
- Cung cấp thông tin, tư vấn quyền lợi theo quy định luật pháp và chính sách xã hội.
- Bảo vệ quyền hợp pháp khi khách hàng bị đối xử bất công hoặc bị từ chối dịch vụ.
- Vận động thay đổi hệ thống, thúc đẩy sự công bằng và bao dung trong xã hội.
- Trao quyền (empowerment), giúp khách hàng phát triển năng lực tự advocacy.
Các bước thực hiện advocacy hiệu quả
Để advocacy mang lại kết quả, nhân viên xã hội cần làm việc có hệ thống và dựa trên bằng chứng. Dưới đây là 5 bước thực hành advocacy hiệu quả:
Bước 1: Xác định vấn đề và nhu cầu của khách hàng
- Lắng nghe, quan sát và hiểu rõ những rào cản mà khách hàng đang gặp phải.
- Xác định rõ quyền lợi nào đang bị vi phạm hoặc nhu cầu nào chưa được đáp ứng.
Bước 2: Thu thập thông tin và bằng chứng
- Tìm hiểu quy định, luật pháp, chính sách hoặc quy trình dịch vụ liên quan.
- Ghi nhận dữ liệu, giấy tờ hoặc lời chứng để hỗ trợ quá trình biện hộ.
Bước 3: Lên kế hoạch advocacy
- Xác định mục tiêu cụ thể (ví dụ: khôi phục quyền lợi, thay đổi chính sách, hỗ trợ tài chính).
- Xác định đối tượng vận động (tổ chức, cơ quan, trường học, bệnh viện…).
- Chọn chiến lược advocacy phù hợp: đối thoại, kiến nghị, vận động truyền thông…
Bước 4: Thực hiện advocacy
- Làm việc trực tiếp với bên liên quan, đại diện khách hàng trình bày vấn đề.
- Hỗ trợ khách hàng cùng tham gia vào tiến trình advocacy.
Bước 5: Đánh giá và theo dõi kết quả
- Kiểm tra hiệu quả của hành động advocacy.
- Rút kinh nghiệm và ghi chép để áp dụng cho các trường hợp sau.
Thực hiện advocacy hiệu quả đòi hỏi nhân viên công tác xã hội không chỉ có kiến thức chuyên môn và kỹ năng giao tiếp, mà còn cần sự kiên trì, đồng cảm và khả năng phân tích vấn đề một cách hệ thống.
Khi mỗi bước được thực hiện đúng đắn – từ lắng nghe, thu thập bằng chứng, đến hành động và theo dõi kết quả – social worker không chỉ giúp khách hàng lấy lại quyền lợi của mình, mà còn xây dựng niềm tin, thúc đẩy công bằng và góp phần thay đổi tích cực trong cộng đồng.
3. Các hình thức advocacy phổ biến trong lĩnh vực dịch vụ cộng đồng
Tùy theo phạm vi và mục tiêu, advocacy được chia thành ba cấp độ chính: Cá nhân (Individual), nhóm (Group) và hệ thống (System Advocacy).
3.1. Individual Advocacy – Biện hộ cá nhân
Hình thức này tập trung hỗ trợ một cá nhân cụ thể đang gặp khó khăn hoặc bị đối xử bất công. Mục tiêu là giúp họ được lắng nghe, được tôn trọng và tiếp cận quyền lợi hợp pháp của mình.
Ví dụ:
Một sinh viên quốc tế bị từ chối gia hạn visa do lỗi hành chính. Nhân viên công tác xã hội hỗ trợ viết thư, cung cấp bằng chứng và làm việc với Bộ Di trú (Home Affairs).
3.2. Group Advocacy – Biện hộ theo nhóm
Đây là hình thức đại diện cho một nhóm người cùng gặp vấn đề hoặc có chung mối quan tâm. Biện hộ nhóm thường được thực hiện thông qua chiến dịch cộng đồng, hội thảo, truyền thông xã hội hoặc hợp tác với các tổ chức liên quan.
Ví dụ:
Một nhóm người khuyết tật tại địa phương vận động cải thiện hạ tầng giao thông công cộng để dễ dàng di chuyển hơn. Nhân viên công tác xã hội cùng nhóm này tổ chức chiến dịch “Accessible Transport for All”, gửi kiến nghị và làm việc với hội đồng địa phương.
3.3. System Advocacy – Biện hộ hệ thống (hoặc chính sách)
Đây là cấp độ cao nhất của advocacy, hướng đến việc thay đổi chính sách, luật pháp hoặc cơ chế vận hành của toàn hệ thống xã hội – nhằm mang lại tác động lâu dài cho nhiều nhóm người.
Thay vì chỉ giúp từng cá nhân hay nhóm nhỏ, biện hộ hệ thống tập trung vào nguyên nhân gốc rễ của vấn đề xã hội như nghèo đói, nhà ở, y tế, hay giáo dục.
Ví dụ:
Các tổ chức như ACOSS (Australian Council of Social Service) hay Anglicare Australia thường thực hiện các chiến dịch vận động chính phủ nâng mức phúc lợi xã hội, mở rộng hỗ trợ nhà ở giá rẻ và cải thiện dịch vụ sức khỏe tâm thần.
Ba hình thức advocacy – cá nhân, nhóm và hệ thống – tuy có phạm vi khác nhau nhưng đều hướng đến mục tiêu chung: bảo vệ quyền lợi và thúc đẩy công bằng xã hội. Trong lĩnh vực dịch vụ cộng đồng, người làm công tác xã hội cần hiểu rõ từng cấp độ advocacy để lựa chọn cách tiếp cận phù hợp, từ đó tạo nên thay đổi tích cực và bền vững cho cộng đồng.
4. Kết luận: Advocacy – tiếng nói tạo nên thay đổi
Advocacy không chỉ là một kỹ năng, mà còn là trái tim của nghề dịch vụ cộng đồng. Người làm công tác xã hội hay dịch vụ cộng đồng không đơn thuần hỗ trợ khách hàng giải quyết vấn đề trước mắt, mà còn đóng vai trò tiếng nói cho những người yếu thế, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, nhân ái.
Dù ở cấp độ cá nhân, nhóm hay hệ thống, mỗi hoạt động biện hộ đều mang trong mình sức mạnh tạo nên thay đổi – từ việc giúp một cá nhân được tôn trọng quyền lợi, cho đến việc ảnh hưởng đến chính sách quốc gia.
Với những ai đang theo học hoặc làm việc trong lĩnh vực này, việc rèn luyện kỹ năng advocacy không chỉ giúp bạn thực hiện tốt vai trò nghề nghiệp, mà còn mở ra cơ hội trở thành người tạo ảnh hưởng tích cực cho cộng đồng.
>> Hãy liên hệ với Next Gem ngay hôm nay để được tư vấn miễn phí về lộ trình học tập, việc làm phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp của bạn.
Các khoá học tham khảo:
